Ugljeni hidrati, sa sigurnošću se mogu svrstati u red najvažnijih elemenata koji su neophodni za život i funkciju svih živih ćelija, pa tako i ćelija unutar ljudskog organizma. Drugim rečima, da nema ugljenih hidrata, ne bi bila moguća ni životna funkcija.
U čemu se ogledaju značaj i uloga uljenih hidrata?
Značaj i uloga ugljenih hidrata, ogledaju se u tome što ugljeni hidrati koji putem hrane dospeju u ljudski organizam u okviru dalje prerade i obrade unutar njega, postaju pogonsko gorivo svih životnih funkcija, odnosno osnovni izvor energije.
Da li su svi ugljeni hidrati isti?
Iako je za sve ugljene hidrate zajednička njihova primarna osobina, a to je da se unutar organizma pretvaraju u izvor energije, ipak nisu svi ugljeni hidrati isti. Neki od njih su prosti, dok su drugi složeni. Prosti ugljeni hidrati imaju osobinu brze mogućnosti obrade i iskorišćavanja unutar organizma, dok se složeni ugljeni hidrati obrađuju i iskorišćavaju znatno sporije i teže.
Iz toga, može se zaključiti da prosti ugljeni hidrati brzo i lako nakon unosa u organizam dospevaju u krvotok i odatle se kao energija dalje prenose do organa i njihovih ćelija, a složeni ugljeni hidrati se razgrađuju sporije i često formiraju energetska skladišta u organizmu.
Koji su to prosti a koji složeni ugljeni hidrati i kako se dele?
Prosti ugljeni hidrati se drugačije nazivaju šećeri. Oni su uglavnom sadržani u prerađenim namirnicama, odnosno industrijskim prehrambenim proizvodima. Ovi ugljeni hidrati, dalje se mogu podeliti na disaharide i monosaharide. Disaharidi su maltoza, laktoza i sukroza, dok se u monosaharide ubrajaju galaktoza, fruktoza i glukoza.
Složeni ugljeni hidrati se drugačije nazivaju skrobovi ili vlakna. Oni su sadržani u namirnicama prirodnog porekla koje nisu industrijski prerađene. Vlakna kao vrsta složenih ugljenih hidrata dele se na rastvorljiva i nerastvorljiva vlakna.
Kako ugljeni hidrati utiču na zdravlje čoveka?
Kao što se može zaključiti po njihovim osobinama, ugljeni hidrati imaju izuzetno bitan uticaj ne samo na zdravlje, već i na čitavu životnu funkciju ljudskog organizma. Međutim, takvom ulogom, ugljeni hidrati ne smeju da vas zavaraju.
Oni jesu dragoceni i neophodni za zdravlje i život, ali to važi samo pod uslovom ako se unose u potrebnoj i dovoljnoj meri. Ta mera, zavisi od uzrasta, odnosno starosti, pola, težine, ali i mere psihičke i fizičke aktivnosti čoveka. Dakle, potreba za ugljenim hidratima nije kod svih ljudi ista.
Ukoliko je unos ugljenih hidrata nedovoljan dolazi do gubitka energije u organizmu i to se manifestuje celokupnim lošim stanjem, pojavom umora, padom imunološkog sistema, gubitkom kilograma.
Ipak, ako je unos ugljenih hidrata prekomeran, može doći do zdravstvenih smetnji kao što su povišeni krvni pritisak, zakrčenje krvnih sudova, dijabetes, prekomeran broj kilograma i slično.
Ono što je važno reći, jeste da osim toga što predstavljaju glavni izvor energije za čitavo telo, ugljeni hidrati su izuzetno bitni i za zdravu funkciju mozga. To se dešava zato što moždane ćelije imaju neprekidnu potrebu za izvorom energije i troše duplo više energije nego druge ćelije u telu.
Koje namirnice sadrže ugljene hidrate?
Ugljeni hidrati, sadržani su u gotovo svim vrstama namirnica. Ipak, njihovi najveći izvori su namirnice kao što su: mnogima omiljeni slatkiši, torte i kolači, zatim hleb, pogotovo beli hleb, peciva i drugi proizvodi od pšeničnog brašna, žitarice kao što su ječam, ovas i zob i proizvodi od pomenutih vrsta žitarica.
Zatim, pirinač, krompir, kupus, šargarepa, pasulj, grašak, paradajz i drugo povrće sa kožom. Kada je reč o voću, ugljeni hidrati su sadržani u najvećoj meri u slatkom voću kao što su smokve, urme i slično, ali i u jabukama, bananama, agrumima i jagodama. Takođe, ugljenim hidratima su bogati i mleko i mlečni proizvodi, pogotovo oni sa visokim procentom mlečne masti.
